सट्टेबाजीला आळा घालण्यासाठी तीन गोष्टींवर प्रिमियम आकारण्याची सूचना सेबीकडून प्रस्ताव दाखल

बाजार नियामक सेबीने मंगळवारी बाजारातील सट्टेबाजीला आळा घालणे, गुंतवणूकदारांचे संरक्षण वाढवणे आणि बाजारातील स्थिरता सुनिश्चित करणे या उद्देशाने निर्देशांक डेरिव्हेटिव्ह विभागातील सात नजीकच्या मुदतीच्या उपायांवर सल्लामसलत पत्र जारी केले. त्यात अपफ्रंट आधारावर ऑप्शन प्रीमियम्सचे संकलन, किमान कराराच्या आकारात सुधारणा, साप्ताहिक इंडेक्स उत्पादनांचे तर्कसंगतीकरण, स्थिती मर्यादांचे इंट्राडे मॉनिटरिंग, स्ट्राइक किमतींचे तर्कसंगतीकरण, कालबाह्य दिवशी कॅलेंडर स्प्रेड बेनिफिट काढून टाकणे आणि कॉन्ट्रॅक्ट एक्स्पायरी मार्जिनमध्ये वाढ, यांचा समावेश होतो. इतर.

वाढीव किरकोळ सहभाग, अल्प-मुदतीच्या इंडेक्स ऑप्शन्स कॉन्ट्रॅक्टची ऑफर आणि एक्सपायरी डेवर इंडेक्स डेरिव्हेटिव्ह्जमध्ये वाढलेले सट्टा ट्रेडिंग व्हॉल्यूमच्या प्रकाशात हे प्रस्ताव तयार केले आहेत.

सेबीने प्रस्तावित केले आहे की सदस्य ग्राहकांकडून अपफ्रंट आधारावर पर्याय प्रीमियम गोळा करू शकतात. सध्या, फ्युचर्स पोझिशन (लाँग आणि शॉर्ट दोन्ही) तसेच ऑप्शन्स पोझिशनसाठी मार्जिनच्या अपफ्रंट कलेक्शनची अट आहे (फक्त लहान पर्यायांना मार्जिन आवश्यक आहे तर लांब पर्यायांना खरेदीदारांद्वारे पर्याय प्रीमियमचे पेमेंट आवश्यक आहे). सदस्यांद्वारे ऑप्शन्स खरेदीदाराकडून ऑप्शन्स प्रीमियमच्या अग्रिम संकलनाची कोणतीही स्पष्ट अट नाही.

सेबीने दोन टप्प्यांतर्गत इंडेक्स डेरिव्हेटिव्ह कॉन्ट्रॅक्ट्ससाठी किमान कॉन्ट्रॅक्ट आकारात सुधारणा करण्याचा प्रस्ताव दिला आहे. फेज १ मध्ये, डेरिव्हेटिव्ह्ज कॉन्ट्रॅक्टच्या किमान मूल्यासाठी मध्यांतर १५-रु. २० लाखांपर्यंत सुधारित करण्याचा प्रस्ताव आहे. सहा महिन्यांनंतर, हे किमान मूल्य २०-३० लाख रुपये केले जाऊ शकते.

सध्या, डेरिव्हेटिव्ह कॉन्ट्रॅक्ट्ससाठी किमान कॉन्ट्रॅक्ट साइजची आवश्यकता रु. ५-१० लाख आहे, जी शेवटची २०१५ मध्ये सेट केली गेली होती. गेल्या नऊ वर्षांमध्ये, बेंचमार्क निर्देशांक जवळपास तीन पटीने वाढले आहेत. किमान कराराच्या आकारात वाढ झाल्यामुळे अशा जोखीम पत्करणाऱ्या उत्पादनांचे रिव्हर्स सॅशेटायझेशन होईल.

विकसनशील बाजार संरचना लक्षात घेता, निर्देशांक व्युत्पन्न करारांच्या स्थिती मर्यादांचे निरीक्षण इंट्रा-डे आधारावर क्लिअरिंग कॉर्पोरेशन्स/स्टॉक एक्स्चेंजद्वारे केले जावे, योग्य अल्प-मुदतीचे निराकरण केले जावे आणि संपूर्ण अंमलबजावणीसाठी एक ग्लाइड मार्ग असावा. तंत्रज्ञान बदल, सेबी प्रस्तावित.

कालबाह्यतेच्या जवळ असलेल्या ऑप्शन्स कॉन्ट्रॅक्ट्समधील उच्च अंतर्निहित लाभाच्या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी, पर्यायांमध्ये व्यवहार करणाऱ्या संस्थांसाठी काल्पनिक आधारावर उच्च जोखीम निर्माण करणे, मुदत संपण्याच्या दिवशी आणि कालबाह्य होण्याच्या आदल्या दिवशी मार्जिन वाढवण्याचा प्रस्ताव आहे. कालबाह्य होण्याच्या आदल्या दिवसाच्या सुरुवातीला, एक्स्ट्रीम लॉस मार्जिन (ELM) ३ टक्क्यांनी वाढवण्याचा प्रस्ताव आहे, तर कालबाह्य दिवसाच्या सुरुवातीला, ELM आणखी ५ टक्क्यांनी वाढवण्याचा प्रस्ताव आहे.

गुंतवणूकदारांचे संरक्षण वाढवण्यासाठी आणि डेरिव्हेटिव्ह मार्केटमध्ये बाजाराच्या स्थिरतेला चालना देण्यासाठी, एक्सचेंजच्या सिंगल बेंचमार्क निर्देशांकावर साप्ताहिक पर्याय करार प्रदान केले जातील, सेबीने प्रस्तावित केले.

बाजार नियामकाने नमूद केले आहे की भारतीय बाजार परिसंस्था मार्जिन आणि डीफॉल्ट व्यवस्थापन धबधब्याच्या बाबतीत कंझर्व्हेटिव्ह सेफ्टी बफरमध्ये तयार होत आहे परंतु विविध निर्देशांकांवरील पर्याय करारांची दैनंदिन कालबाह्यता आणि कालबाह्यतेच्या आसपासच्या अतिक्रियाशीलतेच्या असामान्य स्वरूपामुळे बाजाराच्या स्थिरतेसाठी महत्त्वपूर्ण जोखीम थांबते.

सेबीने सांगितले की, सध्याची स्ट्राइक किंमत परिचय पद्धत तर्कसंगत केली जाऊ शकते, जोडून स्ट्राइक मध्यांतर प्रचलित निर्देशांक किमतीच्या जवळ एकसमान असू शकते (प्रचलित किमतीच्या जवळपास ४ टक्के) आणि स्ट्राइक प्रचलित किमतीपासून दूर गेल्याने प्रस्तावित अंतर वाढेल (सुमारे ४ टक्के ८ टक्के). कॉन्ट्रॅक्ट लॉन्चच्या वेळी इंडेक्स डेरिव्हेटिव्ह्ज कॉन्ट्रॅक्टसाठी ५० पेक्षा जास्त स्ट्राइक सादर करण्याचा प्रस्ताव दिला नाही. उपरोक्तांचे पालन करण्यासाठी नवीन स्ट्राइक सादर करण्याचा प्रस्ताव आहे

आवश्यकता (दैनंदिन आधारावर. सेबीने संयुक्त चर्चेनंतर उपरोक्त तत्त्वे समान रीतीने अंमलात आणण्यासाठी आणि कार्यान्वित करण्यासाठी स्टॉक एक्सचेंजला प्रस्तावित केले.

कॅलेंडर स्प्रेड पोझिशन्ससाठी मार्जिन बेनिफिट त्याच दिवशी संपणाऱ्या कोणत्याही कॉन्ट्रॅक्टचा समावेश असलेल्या पदांसाठी प्रदान केला जाणार नाही, सेबीने प्रस्तावित केले आहे. निश्चितपणे, F&O पोझिशनसाठी मार्जिनची आवश्यकता भविष्यातील कालबाह्यतेवर ऑफसेट करून लक्षणीयरीत्या कमी होते कारण कॅलेंडर स्प्रेड मार्जिन अशा स्थितीवर दोन पोझिशन्सवर सामान्य मार्जिनऐवजी लागू होते. उपरोक्त मार्जिन फायद्याचे वैध कारण असले तरी, कालबाह्यता दिवसाला महत्त्वपूर्ण आधारभूत जोखीम दिसू शकते जेथे कराराची मुदत संपलेल्या डेरिव्हेटिव्ह व्हॅल्यूच्या डेरिव्हेटिव्ह व्हॅल्यू महिन्याच्या कालबाह्यतेच्या तुलनेत खूप वेगळ्या प्रकारे बदलू शकते, सेबीने सांगितले.

या प्रकरणाची तपासणी करण्यासाठी सेबीने तज्ज्ञ कार्य गट (EWG) तयार केला होता. सेबी SEBI च्या दुय्यम बाजार सल्लागार समितीने (SMAC) EWG च्या तात्काळ नजीकच्या मुदतीच्या शिफारशींवर चर्चा केली, ज्याच्या अनुषंगाने सेबीने प्रस्ताव दिले.