लोकांना आर्थिकदृष्ट्या मजबूत बनवण्याच्या आणि प्रत्येक विभागातील लोकांना बँकिंग क्षेत्राशी जोडण्याच्या उद्देशाने केंद्र सरकारने प्रधानमंत्री जन धन योजना (PMJDY) सुरू केली होती. ही योजना २०१४ मध्ये सुरू करण्यात आली होती. या योजनेंतर्गत भारतीय नागरिक शून्य शिल्लक ठेवून त्यांचे खाते उघडू शकतात. या खात्यावर चेकबुक, पासबुक, अपघात विमा, ओव्हरड्राफ्ट सुविधा याशिवाय सर्वसामान्यांना दिली जाते. ओव्हरड्राफ्ट सुविधेअंतर्गत खात्यात शिल्लक नसली तरीही जन धन खातेधारक त्यांच्या खात्यातून १०,००० रुपये काढू शकतात. या योजनेअंतर्गत आतापर्यंत ५० कोटींहून अधिक बँक खाती उघडण्यात आली आहेत. या योजनेचा शुभारंभ झाल्यापासून सामान्य जनतेवर चांगला परिणाम झाला आहे.
२८ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत PMJDY मध्ये एकूण २.०३ लाख कोटी रुपये जमा करण्यात आले आहेत. याशिवाय या योजनेअंतर्गत ५० कोटींहून अधिक खाती उघडण्यात आली आहेत. किमान शिल्लक किती असावी? तुम्ही प्रधानमंत्री जन धन योजनेमध्ये शून्य शिल्लक ठेवून खाते उघडू शकता. म्हणजेच खात्यात पैसे नसल्यास तरीही खाते सक्रिय राहील. यामुळे गरीब लोकांना बँकिंग क्षेत्रात सामील होणे सोपे होईल.
सध्या या योजनेत ५०.७० कोटी लाभार्थी नोंदणीकृत आहेत. त्यापैकी ५६ टक्के बँक खाती महिलांची आहेत. प्रधानमंत्री जन धनच्या एकूण खात्यांपैकी ६७ टक्के खाती ग्रामीण आणि निमशहरी भागात राहणाऱ्या लोकांनी उघडली आहेत. एवढेच नाही तर या खात्यांवर रुपे कार्ड देखील जारी केले जातात, ज्यांची संख्या ३४ कोटींच्या पुढे गेली आहे. खाते कोण उघडू शकते? कोणताही भारतीय नागरिक या योजनेचा लाभ घेऊ शकतो. या योजनेत जन धन खाते उघडावे लागते. मागासलेल्या लोकांना बँकिंगशी जोडण्यासाठी ही योजना सुरू करण्यात आली होती. जन धन खाते इतर खात्यांपेक्षा वेगळ्या पद्धतीने व्यवस्थापित केले जाते. कोणत्याही वयोगटातील लोक त्यांचे खाते उघडू शकतात.
खाते उघडण्याचे फायदे
1 – प्रधानमंत्री जन-धन योजना पीएमजेडीवाय अंतर्गत, गरीब आणि गरजू लोकांना केवळ मूलभूत बचत बँक ठेव (बीएसबीडी) खातेच नाही तर प्रदान केले जात आहे. उलट ते या खात्यातून आपली बचत जमा करू शकतात. तुम्ही ते कुठेही पाठवू शकता, तुमच्या खात्यात पैसे मिळवू शकता. बँकेकडून कर्ज घेता येईल. तुम्ही विम्याचा लाभ घेऊ शकता आणि पेन्शन सुविधेचाही लाभ घेऊ शकता.
2 – हे खाते कोणत्याही बँकेत उघडता येते. सामान्य खात्यांप्रमाणे, तुम्हाला जन धन खात्यावर जमा केलेल्या रकमेवर व्याजाची सुविधा देखील मिळते.
3 – या योजनेअंतर्गत खाते उघडल्यावर तुम्हाला रुपे एटीएम कार्डची सुविधा मिळते. याशिवाय २ लाख रुपयांचे अपघात विमा संरक्षण आणि ३०,००० रुपयांचे जीवन संरक्षण दिले जाते.
४ – जन धन खात्यात रुपे कार्ड सुविधा उपलब्ध आहे. १०,००० रुपयांपर्यंतची ओव्हरड्राफ्ट सुविधा उपलब्ध आहे. म्हणजेच, खात्यात पैसे नसल्यास तुम्ही १०,००० रुपये काढू शकता.