आयआरडीएआयने विमा पॉलिसीसंदर्भात जारी केली मार्गदर्शक सूचना विमा काढणाऱ्याच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी मास्टर परिपत्रक

भारतीय विमा नियामक आणि विकास प्राधिकरण अर्थात आयआरडीएआय IRDAI ने पॉलिसीधारकांच्या हितसंबंधांचे संरक्षण २०२४ वर एक मास्टर परिपत्रक जारी केले आहे, जे पॉलिसीधारकांच्या हितसंबंधांच्या संरक्षणावरील नियमांचे तपशील देण्यात आले आहेत. नवीनतम परिपत्रक पॉलिसीधारकांच्या हक्कांना सर्वसमावेशक संदर्भ दस्तऐवजात एकत्रित देण्यात आला. विमा क्षेत्रामध्ये विश्वास आणि पारदर्शकतेचे वातावरण निर्माण करण्यासाठी सेवा मानकांमध्ये सुधारणा करताना, पॉलिसीधारकांना अखंड, जलद आणि त्रासमुक्त दावे निपटारा अनुभव प्रदान करण्याच्या उपायांवर ते लक्ष केंद्रित करण्यात आले आहे.

> अधिसूचनेनुसार, जीवन आणि सामान्य विमा कंपनी या दोघांनाही विमा कराराच्या विविध टप्प्यांवर महत्त्वाच्या माहितीचा आवश्यक सारांश प्रदान करणे बंधनकारक आहे.

> यामध्ये संभाव्य, पॉलिसीधारक आणि ग्राहकांना विक्रीपूर्वी, प्रस्तावाच्या टप्प्यावर, पॉलिसी दस्तऐवज प्राप्त झाल्यावर, पॉलिसीच्या मुदतीदरम्यान आणि सर्व विमा विभागांसाठी दाव्याच्या वेळी मार्गदर्शन समाविष्ट आहे.

> विमाकर्त्यांना सर्व विमा विभागांसाठी ग्राहक माहिती पत्रक (CIS) प्रदान करावे लागते, मुख्य पॉलिसी वैशिष्ट्ये, फायदे आणि अपवाद यांची रूपरेषा दर्शवते. ग्राहकाच्या विनंतीनुसार प्रस्ताव फॉर्म आणि सीआयएस CIS प्रादेशिक भाषांमध्ये उपलब्ध करणे आवश्यक आहे.

> ३०-दिवसांचा विनामूल्य देखावा कालावधी जीवन आणि आरोग्य विमा दोन्ही पॉलिसींना लागू होतो, ज्यामुळे पॉलिसीधारकांना पॉलिसीच्या अटी आणि शर्तींचे पुनरावलोकन करण्याची परवानगी मिळते.

> जीवन किंवा आरोग्य विमा कंपनीला प्रीमिअम प्रपोजल डिपॉझिट भरावे लागणार नाही, ज्या पॉलिसींच्या बाबतीत जोखीम कव्हर प्रीमियम मिळाल्यावर लगेच सुरू होते.

> विमा कंपन्या वापरकर्त्यांना त्यांच्या विमा पॉलिसी विकण्याची परवानगी असलेल्या अधिकृत वितरण चॅनेलची पडताळणी करण्यास अनुमती देण्यासाठी त्यांच्या वेबसाइटवर शोध साधन ऑफर करण्यास बांधील आहेत.

> सर्व विमा पॉलिसी इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात जारी केल्या पाहिजेत. याचा अर्थ ई-विमा पॉलिसींवर ग्राहक डिजिटल स्वाक्षरी करू शकतात. ग्राहकांनी पसंती दिल्यास, ते विमा कंपनीला त्यांच्या पॉलिसी भौतिक स्वरूपात जारी करण्याची विनंती करू शकतात.

जीवन विमा पॉलिसी: आवश्यक कागदपत्रे

विमा कंपनीने प्रस्ताव फॉर्म स्वीकारल्यापासून १५ दिवसांच्या आत जीवन विमा पॉलिसी जारी करणे आवश्यक आहे. विमा पॉलिसीसह, पॉलिसीधारकाने विमा कंपनीकडून खालील कागदपत्रे मिळवावीत

i) फ्री लूक कालावधीची माहिती देणारे पॉलिसी दस्तऐवजाचे कव्हरिंग लेटर
ii) पॉलिसी दस्तऐवज
iii) संभाव्य व्यक्तीने सादर केलेल्या प्रस्तावाची प्रत
iv) लाभाच्या चित्रणाची प्रत
v) ग्राहक माहिती पत्रक
vi) योग्यता मूल्यमापन अंतर्गत आवश्यक विश्लेषण दस्तऐवजाची प्रत, जर असेल तर,
vii) विशिष्ट उत्पादनास आवश्यक असलेल्या इतर कोणतेही दस्तऐवज.

ग्राहक माहिती पत्रक (CIS) हे एक महत्त्वपूर्ण दस्तऐवज आहे जे विमा कंपन्या त्यांच्या ग्राहकांना त्यांच्या विमा पॉलिसीसह अनिवार्यपणे प्रदान करतात. हे पॉलिसीची प्रमुख वैशिष्ट्ये आणि फायद्यांचा सारांश म्हणून काम करते, हे सुनिश्चित करते की पॉलिसीधारकांना त्यांच्या कव्हरेजबद्दल चांगली माहिती आहे.

नियमांनुसार, जीवन विमा पॉलिसींसाठी विमा कायद्याच्या ‘शेड्यूल डी’ मध्ये निर्दिष्ट केलेल्या फॉरमॅटमध्ये CIS प्रदान करणे आवश्यक आहे. हे पॉलिसीधारकांसाठी सातत्य आणि स्पष्टता सुनिश्चित करते.

विम्याचा प्रकार: ते टर्म लाइफ असो, संपूर्ण आयुष्य असो किंवा अन्य प्रकारचे कव्हरेज असो.

विम्याची रक्कम: हक्काच्या बाबतीत लाभार्थीला दिलेली रक्कम.

फायदे: पॉलिसीद्वारे प्रदान केलेल्या कव्हरेजचे तपशीलवार स्पष्टीकरण.

अपवर्जन: पॉलिसीमध्ये समाविष्ट नसलेल्या घटना किंवा परिस्थितींची सूची.

महत्त्वाचे तपशील: फ्री लूक कालावधी, पॉलिसी नूतनीकरणाची तारीख, पॉलिसी पुनरुज्जीवन आणि कर्जासारखे पर्याय आणि इतर संबंधित तपशीलांबद्दल माहिती.

दावा प्रक्रिया: दावा कसा दाखल करायचा यावरील सूचना.

पॉलिसी सर्व्हिसिंग: ग्राहक समर्थन आणि सहाय्य याबद्दल माहिती.

तक्रार निवारण: तक्रार कशी नोंदवायची याचे तपशील आणि विमा लोकपालची संपर्क माहिती.

IRDAI नुसार, मृत्यूचे दावे, ज्या प्रकरणांची चौकशी करणे आवश्यक आहे ते वगळता, दावा सुरू केल्यापासून 15 दिवसांच्या आत निकाली काढणे आवश्यक आहे.

मृत्यूच्या दाव्यांमध्ये जिथे तपासणी आवश्यक आहे, दाव्याची सूचना दिल्यानंतर 45 दिवसांच्या आत सेटलमेंट करणे आवश्यक आहे.

दावे सुरू केल्यापासून सात दिवसांच्या आत आत्मसमर्पण किंवा आंशिक पैसे काढण्याच्या विनंत्या निकाली काढल्या पाहिजेत.

मॅच्युरिटी बेनिफिट्स, सर्व्हायव्हल बेनिफिट्स, ॲन्युइटी पेआउट्स आणि इन्कम बेनिफिट्स देय तारखेला दिले जावेत.

IRDAI ने म्हटले: “निर्दिष्ट कालमर्यादेत दावा निकाली काढला गेला नाही तर, दावेदाराला सूचना मिळाल्याच्या तारखेपासून पेमेंट केल्याच्या तारखेपर्यंत बँक दर अधिक 2% व्याज मिळण्यास पात्र आहे. असे व्याज विमा कंपनीने भरावे. दाव्याच्या रकमेसह स्व-मोटो.”

विमा कंपन्यांना कॅशलेस क्लेम सेटलमेंट प्रक्रिया सुलभ करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत.
नवीन मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, विमा कंपन्यांनी कॅशलेस अधिकृततेसाठी विनंत्या प्राप्त केल्यापासून एक तासाच्या आत निर्णय घेणे आवश्यक आहे. याव्यतिरिक्त, हॉस्पिटलकडून विनंती मिळाल्यापासून तीन तासांच्या आत डिस्चार्जसाठी अंतिम अधिकृतता मंजूर करणे आवश्यक आहे.
IRDAI ने म्हटले: “कोणत्याही परिस्थितीत पॉलिसीधारकाला हॉस्पिटलमधून डिस्चार्ज मिळण्याची वाट पाहण्यास भाग पाडले जाणार नाही.” तीन तासांहून अधिक उशीर झाल्यास, रुग्णालयाकडून लागणाऱ्या कोणत्याही अतिरिक्त शुल्कासाठी विमा कंपनी जबाबदार असेल.

उपचारादरम्यान पॉलिसीधारकाचा मृत्यू झाल्यास, विमाधारकांनी हे करणे आवश्यक आहे:
1) दावा निकाली काढण्याच्या विनंतीवर त्वरित प्रक्रिया करा.
2) विलंब न करता मृत व्यक्तीचे पार्थिव रुग्णालयातून सोडण्याची खात्री करा.