पाणबुडी आयएनएस अरिघाट नौदलासाठी सज्ज भारतात बांधलेली ही दुसरी अरिहंत श्रेणीची पाणबुडी

हिंद महासागर क्षेत्रात भारताची ताकद वाढविण्यासाठी केंद्र सरकारने जोरदार कंबर कसली आहे, त्यामुळे चीनच्या वेगवान हालचालीवर लक्ष ठेवत अचूक उत्तर देण्यासाठी भारताने वेगवान पद्धतीने प्रगतीचा जणू काही आलेखच तयार केल्याचे चित्र स्पष्ट होत आहेत, याचाच प्रत्यय हिंद महासागरात अणु क्षेपणास्त्रांनी सज्ज असलेली पाणबुडी आयएनएस अरिघाट भारतीय नौदलात सामील होण्यासाठी सज्ज झाली आहे.

विशाखापट्टणम येथील जहाज बांधणी केंद्रात प्रगत तंत्रज्ञान जहाज (ATV) प्रकल्पांतर्गत तयार करण्यात आले आहे. भारताची पहिली बॅलेस्टिक मिसाईल पाणबुडी INS अरिहंत 2009 मध्ये लाँच करण्यात आली. याशिवाय पारंपारिक शस्त्रांसह दोन अणुऊर्जेवर हल्ला करणाऱ्या पाणबुड्या तयार करण्याचा प्रकल्पही अंतिम मंजुरीच्या जवळ आहे.

नौदलाला दुसरी 6,000 टन अणुऊर्जेवर चालणारी पाणबुडी INS अरिघाट मिळाल्यानंतर, भारत आता हिंद महासागर क्षेत्रात चीनकडून सामरिक प्रतिकारासाठी वाढत्या आव्हानांना तोंड देऊ शकेल. भारतीय नौदलाची दुसरी अणुशक्तीवर चालणारी बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र पाणबुडी INS अरिघाट तीन वर्षांच्या सागरी चाचण्यांनंतर आता या वर्षाच्या अखेरीस समुद्रात दाखल होण्यासाठी सज्ज झाली आहे.

भारतात बांधलेली ही दुसरी अरिहंत श्रेणीची पाणबुडी आहे. विस्तारित कालावधीत सुधारणा करून काही तांत्रिक समस्यांचे निराकरण केले गेले ज्यामुळे पाणबुडी व्यापक चाचण्यांनंतर औपचारिक कार्यान्वित होण्यासाठी पूर्णपणे तयार राहिली. भारताची पहिली बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र पाणबुडी INS अरिहंत 9 वर्षांच्या व्यापक चाचण्यांनंतर ऑगस्ट 2016 मध्ये प्रक्षेपित करण्यात आली.

दोन वर्षांच्या चाचणीनंतर 2018 मध्ये ते पूर्णपणे कार्यान्वित झाले. जवळपास पाच वर्षांच्या प्रदीर्घ प्रतिक्षेनंतर २०१७ मध्ये आयएनएस अरिघाट लाँच करण्यात आले. ही पाणबुडी मूळत: आयएनएस अरिधमान या नावाने ओळखली जात होती, परंतु लॉन्च झाल्यावर त्याचे नाव आयएनएस अरिघाट असे ठेवले गेले.

या पाणबुडीची सात वर्षांपासून व्यापक चाचणी घेण्यात आली असून ती आता समुद्राच्या खोलवर जाण्यासाठी सज्ज झाली आहे. यानंतर अरिघाट त्याची बहीण आयएनएस अरिहंतमध्ये सामील होईल. INS अरिघाटमध्ये INS अरिहंतच्या तुलनेत दुप्पट क्षेपणास्त्रे असतील, ज्यामुळे भारताला ‘जलयुद्धात’ अधिक क्षेपणास्त्रे वाहून नेण्याची क्षमता मिळेल. अरिहंत वर्गाची दुसरी क्षेपणास्त्र पाणबुडी INS अरिघाटचे ब्लेड प्रोपेलर पाण्याच्या अणुभट्ट्यांनी चालवले जातील.

ही पाणबुडी पाण्याच्या पृष्ठभागावर जास्तीत जास्त १२-१५ नॉट (२२-२८ किमी/ता) वेगाने फिरू शकते आणि समुद्राच्या खोलीत २४ नॉट्स (४४ किमी/ता) वेग गाठू शकते. या पाणबुडीच्या कुबड्यावर आठ लाँच ट्यूब असतील. ते 750 किमी आहे. 24K-15 सागरिका क्षेपणास्त्रे 3,500 किमी. च्या श्रेणीसह 8K-4 पर्यंत क्षेपणास्त्रे वाहून नेऊ शकतात. या अरिहंत वर्गाच्या अणुऊर्जेवर चालणाऱ्या पाणबुड्या 2.9 अब्ज डॉलरच्या प्रगत तंत्रज्ञान जहाज (ATV) प्रकल्पांतर्गत तयार केल्या गेल्या आहेत.