स्टार्ट अपच्या यादीत स्विगी, फ्लिपकार्टसह अनेकांचा समावेश ४ हजार ५०६ नोकऱ्यांची निर्मिती

स्टार्ट-अप इकोसिस्टमच्या परिपक्वतेचे सर्वोत्कृष्ट लक्षण म्हणजे स्टार्ट-अपमध्ये काम करण्यापासून ते स्वतःची स्थापना करण्यापर्यंतच्या लोकांची संख्या. पेपाल Paypal आणि याहू Yahoo च्या आवडींनी अमेरिकेची उद्योजकीय संस्कृती निर्माण केली आहे, तर फ्लिपकार्ट Flipkart, पेटीम Paytm आणि इतर भारतातील ‘स्टार्ट-अप माफिया’ मध्ये सर्वात आधी आहेत आणि स्टार्ट-अप्सच्या वाढत्या सार्वजनिक सूचीसह, या यादीत आणखी सामील होत आहेत.

ग्राहक तंत्रज्ञान क्षेत्रातील प्रमुख स्विगीचा आयपीओ जवळ आला आहे, प्रायव्हेट सर्कल रिसर्चच्या अहवालात असे दिसून आले आहे की ₹ ६,२७७ कोटींच्या सामूहिक मूल्यांकनासह ४६ स्टार्ट-अप्स ‘स्विगी माफिया’ चा भाग आहेत. हे आणखी जास्त असू शकते कारण प्रायव्हेट सर्कल PrivateCircle त्यापैकी २२ चे मूल्यांकन करू शकले नाही. टीचमिंट, व्हिआरओ VRO हॉस्पिटॅलिटी आणि स्टेबल मनी हे स्विगीच्या माजी कर्मचाऱ्यांनी स्थापन केलेल्या सर्वोच्च-मूल्यवान स्टार्टअप्सपैकी आहेत.

पुढे, त्यापैकी ३४ जणांनी ४,५०६ नोकऱ्या निर्माण केल्या आहेत. ही संख्या जास्त असू शकते कारण १२ कंपन्यांच्या बाबतीत कर्मचाऱ्यांची संख्या प्रायव्हेट सर्कलला निश्चित करता आली नाही. स्किलोव्हिला, टीचमिंट, व्हीआरओ हॉस्पिटॅलिटी आणि अवसार या स्टार्ट-अप्सपैकी ३,७८१ नोकऱ्या आहेत.

आयपीओ IPO किंवा कर्मचारी स्टॉक ऑप्शन्स (ESOPs) च्या बायबॅकसह, विशेषत: कर्मचाऱ्यांना त्यांचे स्वतःचे उपक्रम सुरू करण्यासाठी एक ट्रिगर असल्याने, २०२० आणि २०२३ दरम्यान स्विगी Swiggy स्टेबलमधून जास्तीत जास्त नवीन उपक्रम उदयास आले, जे स्विगी Swiggy च्या ईएसओपी ESOP बायबॅक इव्हेंटशी एकरूप होते. २०२० ते २०२३ दरम्यान सुमारे ३५ उपक्रमांचा समावेश करण्यात आला.

२०२० मध्ये $९-दशलक्ष बायबॅक आणि २०२३ मध्ये $५० दशलक्ष बायबॅक यांसारख्या अनेक ईएसओपी ESOP बायबॅक इव्हेंटद्वारे स्विगी त्याच्या कर्मचाऱ्यांसाठी प्रचंड संपत्ती निर्माण करणारी आहे. अशा कार्यक्रमांमुळे कर्मचाऱ्यांना जोखीम घेण्याचे आणि उद्योजकीय महत्त्वाकांक्षा पूर्ण करण्याचे आर्थिक स्वातंत्र्य मिळते,” डॉ मुरली लोगनाथन,प्रायव्हेट सर्कल PrivateCircle संशोधन संचालकांनी सांगितले. स्टार्ट-अप इकोसिस्टममध्ये कोविड नंतरची आर्थिक पुनर्प्राप्ती आणि २०२१ च्या निधीचा उन्माद देखील एक प्रेरणा असू शकतो, असेही ते म्हणाले.

स्विगीचे माजी कर्मचारी डिजिटल अर्थव्यवस्थेबद्दल सर्वाधिक आशावादी वाटतात आणि त्यांच्यापैकी बहुतेकांनी सॉफ्टवेअर आणि आयटी/आयटीईएस क्षेत्रात कार्यरत कंपन्या सुरू करण्यासाठी स्विगी सोडली आहे. यानंतर माध्यम आणि मनोरंजन व्यवसाय आणि शिक्षण आणि संबंधित उपक्रम आहेत. स्विगीचे माजी मुख्य तंत्रज्ञान अधिकारी डेल वाझ हे त्यांच्यापैकी एक प्रमुख आहेत ज्यांनी संपत्ती-तंत्रज्ञान फर्म आरत्य टेक्नॉलॉजीज सुरू केली आहे.
प्रायव्हेट सर्कलच्या संस्थापकांच्या पार्श्वभूमीच्या विश्लेषणातून असे दिसून येते की ११९ पैकी २२ संस्थापक आयआयटीचे आणि १० आयआयएमचे आहेत आणि उच्चभ्रू आणि यशस्वी शैक्षणिक संस्था देखील स्टार्ट-अप संस्थापकांसाठी प्रजनन ग्राउंड आहेत.

रोहित श्रीवास्तव, वरिष्ठ भागीदार, लाँगहाऊस कन्सल्टिंग, म्हणाले की, स्वतःचे उपक्रम सुरू करण्यासाठी नेतृत्त्वातून बाहेर पडणे ही सार्वजनिक सूचींनंतर खरेदीनंतर अधिक सामान्य आहे, जेव्हा अधिकारी प्रत्यक्षात राहतात आणि कंपनीच्या वाढीला चालना देतात. ईएसओपी बायबॅकनंतर, उद्योजक कर्मचारी, ज्यांनी कंपनीमध्ये बराच काळ घालवला आहे, ते सहसा स्वतःचे उपक्रम सुरू करण्यासाठी झेप घेतात, असेही ते म्हणाले.
तथापि, स्विगी भारतातील छोट्या ‘स्टार्ट-अप माफिया’मध्ये

इतर ‘स्टार्ट-अप माफिया’ वरील प्रायव्हेट सर्कलचे विश्लेषण असे दर्शविते की पेटीम Paytm ने ₹१०,००० कोटी पेक्षा जास्त मूल्याचे (मार्च २०२४ पर्यंत) स्टार्ट-अप तयार केले आहेत आणि झोमॅटो Zomato ने ₹८,८०० कोटी (मे २०२४) पेक्षा जास्त किमतीच्या स्टार्ट-अप्सना जन्म दिला आहे. फ्लिपकार्ट Flipkart फेब्रुवारी २०२४ पर्यंत अंदाजे ₹१,८७,५००-कोटी मूल्याच्या स्थिरतेपासून स्टार्ट-अपसह आघाडीवर आहे.