Marathi e-Batmya
Related Articles
सर्वोच्च न्यायालयाच्या कोर्ट हॉल १ मध्ये वकिलांकडून निरोप घेताना, भारताचे सरन्यायाधीश (CJI) डी वाय चंद्रचूड यांनी शुक्रवारी सांगितले की, गरजू लोकांची सेवा करण्यास सक्षम असण्यापेक्षा न्यायाधीशाची कोणतीही मोठी भावना नाही, अशी भावना सरन्यायाधीश डी वाय चंद्रचूड यांनी आज व्यक्त केली.
१० नोव्हेंबर रोजी निवृत्त होणारे सरन्यायाधीश डी वाय चंद्रचूड यांचा शुक्रवार हा शेवटचा कामकाजाचा दिवस होता. तर अधिकृतरित्या डी वाय चंद्रचूड हे रविवारी १० तारखेला निवृत्त होत आहेत.
सरन्यायाधीशांच्या सन्मानार्थ स्थापन करण्यात आलेल्या औपचारिक खंडपीठाला समोर बोलताना सरन्यायाधीश डी वाय चंद्रचूड म्हणाले, “या न्यायालयात बसणे हा मोठा सन्मान आहे. मी लहान असताना मी या न्यायालयाच्या शेवटच्या रांगेच्या शेवटी येऊन बसायचो, बारमधील महानुभावांचा युक्तिवाद पाहायचो आणि युक्तिवाद कसा करावा, न्यायालयात कसे वागावे, कोर्ट क्राफ्ट, अर्ज कसा करावा याबद्दल बरेच काही शिकले. कायद्याचे ठोस ज्ञान मिळाल्याचेही यावेळी सांगितले.
खचाखच भरलेल्या कोर्टरूमला संबोधित करताना, सरन्यायाधीश डी वाय चंद्रचूड म्हणाले की, “आम्ही या न्यायालयात ज्या कारणात गुंतलो आहोत तेच एक कारण म्हणजे नागरिकांना अंतिम न्याय मिळणे अशी भावनाही यावेळी व्यक्त केली.
पुढे बोलतानान सरन्यायाधीश डी वाय चंद्रचूड म्हणाले की, “आम्ही येथे यात्रेकरू, प्रवासी म्हणून आलो आहोत. आम्ही थोड्या वेळासाठी येतो आणि नंतर निघून जातो. परंतु आम्ही जे काम करतो ते एकतर संस्था बनवू किंवा खराब करू शकतो. अर्थात, माझ्याशिवाय न्यायालय टिकणार नाही, असे तुम्हाला वाटते, हे आपल्यापैकी कोणीही महत्त्वाचे नाही, असेही स्पष्ट केले.
सरन्यायाधीश चंद्रचूड यांनी निदर्शनास आणून दिले की “पूर्वी येथे महान न्यायाधीश आले आहेत. त्यांनी पुढच्या पिढ्यांपर्यंत दंडुका दिला आहे. आणि हे असे काहीतरी आहे जे संस्थेला टिकवून ठेवते. वेगवेगळ्या दृष्टिकोनाचे लोक न्यायालयात येतात आणि दंडुका पुढे करत असतात. त्यामुळे मला खात्री आहे की, तुम्हाला माहीत आहे, माझ्या जाण्याने न्यायालयाला थोडासाही फरक पडणार नाही. आणि विशेषतः, कारण मला माहित आहे की माझ्यानंतर या न्यायालयाचे नेतृत्व करणारी व्यक्ती ही न्यायमूर्ती संजीव खन्ना यांच्यासारखी स्थिर, ठोस आणि न्यायासाठी वचनबद्ध असल्याचा विश्वासही यावेळी व्यक्त केला.
सरन्यायाधीश डी वाय चंद्रचूड पुढे म्हणाले, म्हणून मी या आनंदाच्या भावनेने न्यायालयातून निघालो की जो सोमवार येथे येऊन बसणार आहे तो इतका प्रतिष्ठित, न्यायालयाच्या स्थानाची आणि व्यापक सामाजिक आणि राजकीय जीवनाची जाणीव असलेली व्यक्ती आहे.
गेल्या दोन वर्षांपासून ते न्यायमूर्ती जे बी पार्डीवाला आणि मनोज मिश्रा यांच्यासोबत खंडपीठ म्हणून काम करत असतानाच्या आठवणी सांगताना सरन्यायाधीश चंद्रचूड म्हणाले, आम्ही तिघेजण अनेक प्रकारे समान आहोत, परंतु अनेक मार्गांनी आम्हाला एकमेकांच्या जवळ आणतो. विविधतेचा हा घटक जगतो कारण आम्ही बेंचवर एकत्र असे खूप छान वेळ घालवतो, विनोद कापतो, बोलायला जातो, काही बाबींवर खूप गंभीरपणे काम करतो. आमच्या चेंबरमधील एखाद्याशी व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगची देवाणघेवाण करताना अगदी लहान बाबीही, त्या विशिष्ट कुटुंबाच्या किंवा आमच्या आधीच्या व्यक्तीच्या हितासाठी काय चांगले आहे, हे नेहमीच गंभीरपणे बोलत असतो.”
पुढे बोलताना सरन्यायाधीश डी वाय चंद्रचूड म्हणाले, परंतु एकंदरीत, मला असे वाटते की फक्त या न्यायालयात असल्याने, तुम्हाला माहिती आहे, बाल न्यायालये ज्यांना आपण खंडपीठाच्या सदस्यांमध्ये म्हणतो, पहिल्या पाच न्यायालयांपर्यंत, आता मुख्य न्यायमूर्तीचे न्यायालय आहे. एक प्रचंड, प्रचंड टिकाऊ आणि समृद्ध करणारी गोष्ट. त्याला काय चालू ठेवते यावर, या न्यायालयानेच मला चालू ठेवले आहे. कारण असा एकही दिवस नाही जेव्हा तुम्हाला असे वाटत असेल की तुम्ही काही शिकले नाही, तुम्हाला समाजसेवा करण्याची संधी मिळाली नाही असेही यावेळी सांगितले.
सरन्यायाधीश डी वाय चंद्रचूड पुढे बोलताना म्हणाले, “न्यायाधीशांसाठी गरजूंची सेवा करण्यास सक्षम असण्यापेक्षा कोणतीही मोठी भावना नाही आणि ज्या लोकांना तुम्ही कधीही भेटणार नाही, ज्या लोकांना तुम्ही कदाचित ओळखतही नाही, ज्यांच्या जीवनात तुम्हाला कधीही स्पर्श न करता स्पर्श करण्याची क्षमता आहे. त्यांना पाहिल्यानंतर. गेल्या २४ वर्षांत मी चढ-उतारांद्वारे जे अनुसरण केले त्याचा हा मोठा आनंद आणि त्याचे आकर्षण असल्याचेही यावेळी स्पष्ट केले.
सर्वांचे आभार मानून डी वाय चंद्रचूड म्हणाले, तुमच्यापैकी प्रत्येकाने मला इतके शिकवले आहे की मला कायद्याबद्दल माहिती नाही आणि महत्त्वाचे म्हणजे मला जीवनाबद्दल माहिती नाही. कारण तुम्ही सर्वांनी मला न्यायालयात सांगितलेल्या सर्व गोष्टींमधून मी जीवनाबद्दल खूप काही शिकलो… तुम्ही येथे निर्णय घेत असलेल्या प्रत्येक प्रकरणात, समाजात काय चालले आहे, देशभरात काय चालले आहे आणि त्याचे महत्त्व याबद्दल तुम्हाला खूप काही शिकायला मिळाले. तुम्ही करत असलेल्या कामावर सर्वसामान्य नागरिकांचा विश्वास टिकवण्यासाठी या न्यायालयाचे स्थान आहे.
न्यायमूर्ती संजीव खन्ना, जे औपचारिक खंडपीठाचा भाग होते, म्हणाले, “त्याने माझे काम सोपे आणि कठीण करून सोडले आहे. सोपे कारण त्याने पायाभूत सुविधा, माहिती तंत्रज्ञान इत्यादींमध्ये बरेच बदल घडवून आणले असल्याचे सांगितले.
